Iets waar ik bang voor ben, een situatie waarvan ik hoop dat ik daar niet voor kom te staan; zo diep te zijn weggezonken in een depressie dat de rust van de dood zeer aantrekkelijk lijkt. Dat niets me nog raakt van waarde in het leven. Wat zij ook zegt in dat interview - dat je nergens meer vreugde aan ontleent.
Toen ik hoorde dat de presentator van het boekenprogramma van de VPRO een tijd terug plotseling uit het leven was gestapt als gevolg van een depressie, snoerde dat me zowat de adem. In een opwelling? En die man die had zowat het mooiste beroep van de wereld.
Het is te makkelijk om te zeggen dat 'je nog zoveel hebt om voor te leven'. Dat voel je op die momenten niet meer, daar kan je niet meer bijkomen. De depressie is te zwaar.
En dat snapt een gezond persoon maar moeilijk. Dat begrijp ik ook. Want Joost had een vriendin, een kind in de maak, 3 kinderen uit een eerder huwelijk, prachtige boeken om hem heen. Alles om voor te leven toch?
En in een opwelling een einde aan je leven maken? Ik denk dat je donders goed beseft dat dit een eenrichtingsverkeersgebied is. Je komt meestal niet meer terug. Of je moet op tijd worden gevonden en een methode hebben gekozen die nog omkeerbaar is.
Komiek Robin Williams zei het al:
En toch heeft ook hij voor die permanente oplossing gekozen. Niemand om te bellen of erover te praten.
Toen ik bij een telefonische hulplijn als vrijwilliger werkte hadden we vrijwel iedere shift wel iemand die daaraan dacht of met de gedachte speelde. Of soms al de pillen had genomen en niet alleen wilde vertrekken. Ook vaste bellers die ieder gesprek begonnen dat ze doooohooooood wilden.
Goed dat er nu 0900-0113 bestaat.
Maar het is natuurlijk niet iets wat je zomaar even met een kopje koffie erbij bespreekt op een zonnige zondagochtend. Dat je je zo afgestompt voelt, zo ongezien of angstig of paniekerig dat de dood voor je gevoel een eind aan al die dingen maakt. En daardoor die optie aantrekkelijk wordt. Rust, rust aan je hoofd.
Ooit vertelde een Amerikaanse lover me dat zijn vader zelfmoord had gepleegd en hij, als kind, hem vond. Wat dat met hem deed kon hij niet goed uitleggen. Wel dat hij zich later nooit meer aan iemand kon binden. Want als zelfs je eigen vader jou niet de moeite waard vindt om voor te blijven leven beredeneerde hij in zijn kinderbrein, dan was hij niet echt de moeite waard. Hij bleef van oppervlakkige relatie naar oppervlakkig relatie hoppen. Heb altijd onthouden wat voor impact dit op een kind heeft. Altijd.
Een collega die uiteindelijk die stap nam, nadat ik als enige op mijn werk zag dat hij in een psychose raakte, met hem bij huisartsen en GGZ heb geleurd en dag lang en hij uiteindelijk werd opgenomen, maandenlang. Dat iedereen geraakt werd door zijn besluit. Maar dat ik het bijna snapte, want ik had zijn flat gezien. Een eenzaam hol. Zijn werk was alles en dat zou hem nu ook afgenomen worden, want niet goed genoeg en snel genoeg hersteld. Wie was hij nu nog?
Nog jarenlang heb ik me schuldig gevoeld, dat ik meer had kunnen omzien naar hem.
Zij zegt in het interview dat ze leerde dat geen schuldgevoel te noemen, maar zelfverwijt. Want je bent niet schuldig aan wat er is gebeurd. Ook weer mooi om te leren.
Nooit heb ik kalmerende pillen willen hebben, of slaaptabletten. Te goed bewust van wat die verleiding voor mij betekent of liever gezegd kan betekenen. Ik ben nooit tot aan die rand gereisd.
Maar snap heel goed dat het zou kunnen.
In het interview lees ik dat de vriendin van Joost Zwagerman aangeeft dat hij het kennelijk met zijn therapeut daar nooit over had, zijn doodsverlangen. Dat weet ik niet of dat klopt, maar ik weet wel dat de vragenlijst die ik moest invullen ook een vraag had of ik daar wel eens over dacht. En die vulde ik naar waarheid in. En dat vond ik al 'breaking'. Voor mij. Er is nooit op ingegaan. Nooit.
Wat ze verder nog zegt over hoe hij zich op het einde moet hebben gevoeld is dat het heel vervreemdend moet zijn als je niets meer herkent van hoe je altijd was. Wat hou je dan nog over.
Die kwam even binnen, want die situatie herken ik maar al te goed.
Onderstaand stuk vond ik ook prachtig:
Er is ontzettend veel geschreven over Joosts daad. ‘Een verschrikkelijke vergissing’, schreef de een, ‘Joost zou het niet eens zijn geweest met de zelfmoord van Joost’, een ander. Schrijver David van Reybrouck, een vriend van Joost en jouw ex-vriend, schreef: ‘Joost zou zich nu al beklaagd hebben over zijn dood.’ Bijna iedereen ging ervan uit dat het een opwelling was. Wat denk jij?
‘Ik vond dat wel een goede opmerking van David, Joost zou zich absoluut hebben beklaagd. Ik denk ook dat het een opwelling was. En tegelijkertijd denk ik dat het plan allang klaarlag, ook al wist ik er niets van. Mei Li Vos heeft daar iets moois over gezegd na de zelfmoord van haar broer: het plan ligt in een laatje dat heel lang dichtzit en op een dag gebeurt er iets en dan wordt dat laatje opeens opengetrokken. Dat kan zijn na een opeenstapeling van kleine dingen: slecht geslapen, een column die niet lukt. Ja, ik weet het, dat is tegenstrijdig: een impulsieve daad en een klaarliggend plan.
Vroeger had ik duidelijkere ideeën over zelfmoord. Ik was het hartgrondig met Joost eens dat het tegengehouden moet worden, no matter what. Maar de theorie is anders dan de praktijk, en ik weet niets meer zeker. Er is geen sluitend verhaal, er is geen logica, alleen willekeur. Dat is sowieso een les die ik heb geleerd in deze tijd waarin iedereen zegt: als je maar positief bent, kun je alles van je leven maken. Nou, er valt niet zoveel te maken. Het is vooral een kwestie van pech of geluk en willekeur.’
Ben blij dat ik wel voel en zie dat het een prachtige zondagochtend is. De zon schijnt, de koffie is heerlijk (opgeklopte sojamelk met extra sterke koffie), geroosterde 35% afgeprijsde rozijnensneetjes smaken net zo goed als die van 100% aan de prijs en een ontzettend mooi tijdschrift (de Flow) die ik zomaar in de brievenbus met de post van een lieve vriendin kreeg!! Zomaar.
Dus snap ik dat al die kleine lieve dingen (en oh ja...dan heb ik het nog niet eens over het allerliefste kleine ding, mijn pittige kleinkind!) en ook de grote, die 2 geweldig fijne kinderen van mij, vriendschap die opeens ontstond en mensen die mij wel zien, heel heilzaam zijn. Ik zie het, ik voel het en het verwarmd me. Door regelmatig terug te lezen besef ik dat telkens weer.
12 opmerkingen:
En dat vermogen om door al jouw sores heen nog steeds te kunnen zien dat jij geliefd, gezien, gewaardeerd wordt en dat anderen mensen zich warmen aan jouw liefdevolle aandacht dat is essentieel. En dat vermogen om dat te zien gun je al die mensen die dat laatje met dat plan om er een eind aan te maken, gaan openamken; maar ik denk dat het onmogelijk is om dat vermogen te geven. En ik zou het zo graag willen geven...
Janny
Goed verwooord. Zo waardevol dat je alle zegeningen in je levn herkent en waardeert. Vind je warm en betrokken overkomen.
Ik heb al diverse malen gedachtes gehad (tijdens zware periodes) van "als ik nu mijn stuur naar links gooi, dan ben ik overal van af".
Dat stukje hoort bij me, ik accepteer het maar gewoon.
En meestal schemert er dan idd ook bij mij door dat ik wéét dat het tijdelijk is, houd vol en morgen kan het zomaar weer beter zijn.
En dat klopt.
En daar houd ik me maar aan vast...
Ja ik zie je en je mag me altijd contacten!
Je wordt heel duidelijk gezien in blogland en gelukkig heb je daar dan ook persoonlijke contacten aan over gehouden. Ben blij voor jullie daarover
Dankjewel voor dit mooie stukje en voor al je stukjes. Ik lees ze heel graag en leef met je mee.
En fijn dat je stilstaande plaatjes toevoegt! Dat is heerlijk rustig aan de ogen.
Een hartelijke groet van Jo.
Ik ken iemand die door een ziekte in een opwelling dingen doet. Dingen zoals opeens haar hoofd kaal scheren, of al haar kleding weggooien. Als ze zoiets doet dan is ze zo ziek dat ze weer opgenomen moet worden, meestal is dit 2x per jaar. Ik vraag me wel eens af of ze in een opwelling een zelfmoordpoging kan doen. Het lijkt me heel goed mogelijk. Dus in een opwelling zelfmoord plegen vind ik niet raar.
Poe heftig. Ik ken het gevoel ook wel, maar heb altijd nog het gevoel dat het ergens goed voor moet zijn. Mooi stuk schreef je.
Ik hoop dat jouw laatje dicht blijft. Beter nog; hele kastje op Marktplaats zetten.
Marijke
Je hebt er een mooi stuk over geschreven.
Ik heb het interview niet gelezen, geen abonnement op de Volkskrant meer. Maar t raakte me toentertijd wel. Zo getalenteerd. Maar ja, dat zegt niets over hoe iemand zich voelt.
De broer van mijn toenmalige vriend pleegde zelfmoord. Omdat zijn vriendin het had uitgemaakt.
Ik had vlak voor hij het deed nog een gesprek met hem omdat hij zoveel liefdesverdriet had. Hij was 16. We hebben uren gepraat en naar muziek geluisterd. Hij lachte toen ik wegging. En de volgende dag was hij dood. Dat heeft wel jaren geduurd voordat ik daar een beetje mee om kon gaan.
Ik vind t mooi dat je dit soort dingen bespreekbaar maakt op je blog. Eenzaamheid, depressies, doodsverlangen of angst om te leven, het hoort er allemaal bij maar we praten er te weinig over.
Maar ook al ziet iemand dat, wil dat niet zeggen dat hij/zij in staat is om door te leven, voor die ander...
Mooi verwoord.
Een reactie posten